بازار قطعات اویونیک دسته‌دوم

در سال‌های اخیر هزینه‌های اعمال شده به شرکت‌های هواپیمایی با توجه به افزایش رقابت و سیر صعودی قیمت سوخت بالا رفته است. شرکت‌های کوچک در سراسر جهان با توسعه پروازهای ارزان قیمت توانسته‌اند بخش عمده‌ای از بازار سفرهای منطقه‌ای را از آن خود کنند. این شرایط باعث شده است مدیران شرکت‌های هواپیمایی به دنبال راهکارهایی برای کاهش هزینه‌های خود باشند. یکی از این راهکارها استفاده از قطعات اویونیک دسته دوم (استفاده شده) برای ناوگان‌های هوایی است.

برخی از دستگاه‌ها و تجهیزات اویونیک حتی پس از پایان عمر هواپیما قابل استفاده هستند. این دستگاه‌ها می‌توانند مجدد وارد بازار شوند و تا چند سال آینده نیز مورد استفاده قرار گیرند. به‌خصوص در مورد هواپیماهای سبک، معمولا طول عمر یک دستگاه می‌تواند 2 تا 3 برابر عمر مفید هواپیما باشد. در واقع پس از بازنشسته‌شدن یک هواپیما سیستم‌های اویونیک آن از پلتفرم جدا شده و مواردی که هنوز قابلیت سرویس‌دهی دارند به عنوان دستگاه‌های دسته‌دوم به فروشگاه‌ها منتقل می‌شوند. این شرایط باعث می‌شود یک بازار داغ پیرامون خرید و فروش این تجهیزات ایجاد شود. در واقع می‌توان گفت این بازار یک دروازه امن برای ورود تازه‌واردان و سرمایه‌گذاران جدید به صنعت هوایی است.

طبق گزارش ICF (از شرکت‌های بزرگ تحلیل‌گر بازارهای جهانی به ویژه در صنعت هوایی)، بازار جهانی تجهیزات اویونیک دسته‌دوم قابل استفاده در سال 2017 حدود 400 میلیون دلار تخمین زده می‌شود. بر اساس این گزارش پیش‌بینی می‌شود این رقم با نرخ رشد سالیانه 5/3 درصدی در سال 2027 به حدود 600 میلیون دلار برسد. آقای ریچارد براون مدیر ارشد ICF در این‌باره می‌گوید: «دلیل اصلی این حجم از بازار انگیزه‌های صرفه‌جویانه صاحبان هواپیماها است». همچنین ICF در این گزارش، بازار جهانی MRO در بخش سیستم‌های اویونیک غیرنظامی را در سال 2017 حدود 8/1 میلیارد دلار تخمین زده است که با رشد سالیانه 9/3 درصدی در سال 2027 به رقم 6/2 میلیارد دلار خواهد رسید.

از سوی دیگر خرید قطعات دسته‌دوم یک تهدید برای تولیدکنندگان قطعات اصلی اویونیک (Avionics OEMs) محسوب می‌شود؛ چرا که آن‌ها مایل هستند خریداران دستگاه‌های جدید را تهیه کنند. تولیدکنندگان بزرگ سعی در ارائه محصولاتی با طول عمر بالا بوده و این را عاملی برای برتری محصولات خود نسبت به سایر رقبا می‌دانند. اما همین عامل سبب می‌شود تا بازارهای قطعات دسته‌دوم رونق بیشتری گرفته و درآمد OEMها از فروش قطعات نو کاهش یابد. علاوه بر این فشار خریداران هواپیما برای کاهش قیمت نهایی باعث می‌شود تا سازندگان هواپیما (به‌خصوص پلتفرم کوچک) نیم نگاهی به استفاده از تجهیزات اویونیک دسته‌دوم داشته باشند.

این موضوعات سبب شده است تا خود شرکت‌های تولیدکننده قطعات اویونیک نیز برای بهره‌مندی از این بازار وارد عمل شده و به عنوان یک توزیع کننده قطعات دسته‌دوم، سهمی از خدمات MRO را نصیب خود کنند. آقای براون در این رابطه می‌گوید: «برخی از OEMهای اویونیک در سال‌های گذشته شروع به خریداری مستقیم دستگاه‌های خود از خطوط هوایی کرده‌اند.» آن‌ها مطابق لیست فروش خود به خطوط هوایی مراجعه کرده و درخواست خرید قطعات تولید شده توسط خودشان را پس از بازنشسته شدن هواپیماها دارند. این شرکت‌ها می‌توانند پس از خرید، این قطعات را با قیمت بالاتر به خریداران عرضه کنند. راهکار دیگر OEMها برای افزایش درآمدهای خود جمع‌آوری دستگاه‌های دسته‌دوم به منظور کاهش موجودی آن محصول در بازار است. این اتفاق معمولا زمانی رخ می‌دهد که شرکت مذکور قصد معرفی یک محصول جدید را داشته باشد.

با این حال تعداد بالای شرکت‌های خرید و فروش تجهیزات دسته‌دوم بیانگر درآمد زیاد این حوزه و تنوع بالا در محصولات مورد معامله است. آقای اسکات هولدمن (معاون اداره تامین قطعات شرکت هواپیماسازی AAR) در این رابطه می‌گوید: «بازار قطعات دسته‌دوم وسعت زیادی داشته و محصولات مختلفی خرید و فروش می‌شود. اما در این میان برخی محصولات تقاضای بیشتری دارند. از جمله آن‌ها می‌توان به واحد مرجع اینرسی و داده‌های هوایی (ADIRU)، سیستم جلوگیری از برخورد ترافیک هوایی (TCAS)، واحد کنترل نمایشگرهای چندکاره (MCDU) و سیستم رادار هواشناسی اشاره کرد. این محصولات به‌خصوص در رده هواپیماهای سبک و نیمه سنگین مشتری‌های زیادی داشته و می‌تواند صرفه‌جویی مناسبی را برای خریداران به همراه داشته باشد.»

ترنسپوندر TPR-901 ساخت شرکت راکول‌کالینز که تقاضای زیادی در بازار تجهیزات اویونیک دسته‌دوم دارد.

آقای شاوون برکویست مدیر شرکت اینترترید (یک شرکت بازرگانی قطعات هوایی متعلق به راکول‌کالینز) در این رابطه می‌گوید: «در بخش هواپیماهای مسافربری بزرگ، سیستم‌های راهنمای فرود بیشترین تقاضا را در بخش تجهیزات دسته‌دوم اویونیک دارند. به دنبال آن سامانه ADS-B و TCAS بیشترین مشتری بالقوه را دارند. دلیل تقاضای زیاد برای این محصولات الزامات قانونی پیش‌روی خطوط هوایی است.»

سیستم راهنمای فرود GLU-925

آقای برکویست در رابطه با سایر محصولات دسته دوم پرطرفدار شرکت اینترترید می‌گوید: «نمایشگرهای پرواز، ارتفاع‌سنج رادیویی و آنتن آن، فرستنده‌/گیرنده‌های رادیویی، GPS، سیستم ضبط صدای کابین، سیستم ثبت داده‌های پرواز، حسگرهای داده‌های هوایی و سیستم تشخیص خودکار جهت (ADF) از دیگر محصولات پرطرفدار ما هستند». وی در مورد بازار نمایشگرهای CRT نیز می‌گوید: «نمایشگرهای CRT بیشتر در پلتفرم‌های B737، B757 و B767 مورد استفاده قرار می‌گیرد و با توجه به اینکه تعداد بسیار زیادی از این هواپیماها در ناوگان خطوط هوایی وجود دارد، بازار آن همچنان گرم است».

نمایشگرهای چند منظوره بیشترین تقاضای خرید قطعات دسته دوم را برای هواپیمای A320 به خود اختصاص می‌دهند.

در مورد هواپیماهای ایرباس (به‌خصوص خانواده A320)، بیشترین تقاضای دستگاه‌های دسته‌دوم مربوط به نمایشگرهای کابین خلبان است. به دنبال آن واحدهای کنترل پرواز و کامپیوترهای شَهپَر (Aileron) و بالابر (Elevator) بیشترین درخواست خرید را دارند.

طبق گفته آقای برکویست کشورهایی که از ناوگان هوایی قدیمی بهره‌ می‌برند بازار بزرگتری برای قطعات دسته دوم ایجاد کرده‌اند. هواپیماهای مورد استفاده در این کشورها اغلب با دستگاه‌های مدرن تولید شده از سوی OEMهای اویونیک سازگاری نداشته و آن‌ها مجبور به تهیه قطعات دسته‌دوم هستند. همچنین با توجه به قدیمی بودن ناوگان هوایی در این کشورها و بازنشسته شدن تعداد زیادی از هواپیماها، امکان خرید تجهیزات اویونیک قابل استفاده از آن‌ها زیاد است.