سیستم های دومنظوره در اویونیک

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید:

6 دی 1396

محصولات و فناوری‌های دو منظوره در صنعت هوایی

در دنیای امروز رابطه بین صنایع نظامی و غیرنظامی (تجاری) بطور قابل ملاحظه‌ای افزایش یافته و مرز بین آن‌ها در حال از بین رفتن است. روز به روز وابستگی صنایع دفاعی و نیروهای مسلح به فناوری‌هایی با منشاء تجاری افزایش می‌یابد و تمایل بیشتری به اینگونه بازارها پیدا می‌کنند. از سوی دیگر شرکت‌های تجاری نیز به دنبال دستیابی به فناوری‌هایی نظیر رباتیک هستند که در بخش نظامی پیشرفت بیشتری داشته است. هرچند ارتباط میان بازار نظامی و تجاری از مدت‌ها قبل وجود داشته است، اما با قاطعیت می‌توان گفت در سال‌های اخیر این ارتباط بسیار منسجم‌تر شده‌ و مفهوم فناوری‌های دو منظوره

[1] متداول شده است.

مفهوم دو منظوره در صنایع به محصولات و فناوری‌هایی (نرم‌افزاری یا سخت‌افزاری) اطلاق می‌شود که برای اهداف نظامی و غیرنظامی مناسب هستند. به عبارت دیگر نمونه‌های تجاری برای کاربردهای نظامی و نمونه‌های نظامی برای کاربردهای تجاری مناسب و سازگار هستند.

واضح است که تحقیق روی فناوری‌های ضروری همچون چاپگرهای 3 بعدی، تحلیل داده‌های بزرگ، فوتونیک، زیست‌شناسی مصنوعی و نانوالکترونیک به یک منبع بزرگ نوآوری برای شرکت‌های تجاری و نظامی تبدیل خواهد شد.

حمایت از ارائه محصولات دو منظوره

در گذشته اغلب وزارت دفاع کشورها نقش کلیدی در تامین بودجه برنامه‌های تحقیقاتی را بر عهده داشت و آن‌ها اغلب فناوری‌های پیشرفته همچون هوافضا را رهبری می‌کردند. اما امروزه صنایع نظامی نگاه بیشتر به بازارهای تجاری و محصولات و فناوری‌های رایج در آن دارند. از اینرو چالش بسیاری از دولت‌ها یافتن راه‌حل مناسب برای تعامل بیشتر بخش‌های نظامی، امنیتی و تجاری است. این چالش نیازمند رویکرد جدیدی برای مدیریت کسب‌ و کارها و سیاست‌گذاری اقتصادی در سطح ملی و منطقه است.

دولت ایالات متحده از مدت‌ها قبل با اجرای طرح‌های گوناگون، علاوه بر ایجاد ارتباط بیشتر بین بخش تجاری و نظامی، از محصولات و فناوری‌های دو منظوره حمایت می‌کند. این کشور در سال 1945 ارتباط بین برتری فناوری و پشتیبانی از انتشار تجاری فناوری‌های هوافضای دو منظوره را به رسمیت شناخت.

دولت ایالت متحده نیمی از بودجه فناوری و علوم (S&T) خود را صرف پروژه‌های مرتبط با صنایع دفاع می‌کند. بسیاری از فناوری‌های تولید شده توسط S&T ماهیت دو منظوره دارند. در روند تصویب این طرح‌های فناورانه، اگر محصول توسعه یافته وزارت دفاع برای استفاده‌های غیرنظامی مناسب و مطلوب باشند، شرکت‌های خصوصی یا پیمانکارهای صنایع دفاع با هزینه خود آن نرم‌افزار را به عنوان یک محصول تجاری توسعه می‌دهند. می‌توان گفت برنامه‌های دو منظوره اجرا شده در این کشور، حاصل سرمایه‌گذاری بخش تجاری روی سیستم‌های نظامی است. نهادهای دولتی وظیفه انتشار و تولید نسخه غیرنظامی محصولات را بر عهده دارند.

در اروپا نیز بسیاری از کشورها از اواخر قرن بیستم و اوایل قرن 21 به تصویب طرح‌های مشابه، از تولید محصولات دو منظوره حمایت کردند. در همین راستا سران کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز در دسامبر 2013 طرحی را تصویب کردند که به موجب آن از شرکت‌های کوچک و متوسط که به تحقیق و توسعه محصولات و خدمات دو منظوره بپردازند، حمایت مالی و مشاوره‌ای به عمل آورند.

کلاوس بولوینگ، مدیر عامل مرکز دفاع، فضا و امنیت در دانمارک در این باره می‌گوید: «کسب و کار دو منظوره الگوی جدیدی برای کسب و کار در اروپاست که کارآفرینان و شرکت‌های تجاری کوچک و متوسط اروپایی را تشویق می‌کند محصولاتی تولید کنند که هم در بازارهای معمول (غیرنظامی) و هم در بازار کالاهای نظامی قابل فروش باشد.»

اتحادیه اروپا لیستی از محصولات و فناوری‌های دو منظوره که توسط کشورهای عضو، تولید یا سرمایه‌گذاری‌ شده‌اند را منتشر کرده است. این لیست در بازه‌های زمانی معین بروزرسانی شده و محصولات و طرح‌های جدید به آن اضافه می‌شود.

حرکت به سوی محصولات دو منظوره

شرکت‌ها می‌توانند با هدف‌گذاری مناسب برای توسعه فناوری‌ها و محصولات دو منظوره، علاوه بر افزایش بازه فعالیت خود، در مقابل تنش‌های اقتصادی بازار که ممکن است در هر یک از بخش‌های نظامی و تجاری رخ دهد، مقاومت بیشتری داشته باشند. از سوی دیگر شرکت‌های بزرگ نیز می‌توانند راه جدیدی را برای همکاری با شرکت‌های کوچک‌تر و انتقال فناوری آن‌ها از بخش تجاری به نظامی پیدا کنند.

مقامات دولتی نیز می‌توانند با تسهیل ارائه خدمات و سرمایه‌ به اینگونه شرکت‌ها، علاوه بر افزایش بازدهی سرمایه‌گذاری‌ها، به رشد سریع آن‌ها کمک کنند. تولید چنین محصولاتی می‌تواند به دولت‌ها از چند جنبه همچون پیشرفت بخش نظامی، افزایش درآمدهای مالیاتی و ایجاد اشتغال هدفمند کمک شایانی کند. سازمان‌ها و مقامات دولتی می‌توانند با ایجاد ارتباط موثر بین بخش‌های نظامی و شرکت‌های تجاری، شرایط را برای درک نیازمندی‌های دوجانبه آن‌ها فراهم کنند.

محصولات دو منظوره اویونیک

سیستم ADAHRS ساخت شرکت Archangel که برای بصورت دو منظوره برای کاربردهای نظامی و غیر نظامی ساخته شده است

 

توان رقابتی یک شرکت وابسته به عوامل متعددی همچون قیمت، کیفیت و سرویس‌های ارائه شده مربوط به محصولات (توزیع، تعمیر و نگهداری، پشتیبانی، سفارشی‌سازی و غیره) است. در چنین شرایطی سازمان‌های دولتی می‌توانند با ارائه خدماتی همچون موارد زیر به رشد شرکت‌های کوچک کمک کنند.

  • دسترسی به زیرساخت‌ها (ماشین‌آلات، آزمایشگاه‌ها، تجهیزات تست و اندازه‌گیری و غیره)
  • مشاوره (طرح‌های تجاری، مدیریت نوآوری، شناسایی موانع پیش‌روی نوآوری، بین‌المللی‌سازی و غیره)
  • بودجه (کمک‌های مالی، تضمین‌ها، وام، سرمایه‌گذاری و غیره)
  • تقویت نیروی انسانی
  • آگاهی (وضعیت بازار، وضعیت فناوری)
  • شبکه‌سازی
  • انتقال فناوری و دانش

نفوذ فناوری دو منظوره در بازار امروز

امروزه اغلب سازمان‌های تجاری و نظامی به دنبال استفاده از نرم‌افزار و سخت‌افزارهای کم هزینه و با وزن سبک هستند که دسترس‌پذیری بالایی داشته و ارتقاء آن‌ها در آینده به آسانی انجام شود. در این میان همچنین سازگاری با استانداردها و مقررات صنعت امری مهم و حیاتی محسوب می‌شود.

در بحث نرم‌افزارهای هوایی زمینه‌های مشترک مختلفی بین کاربردهای نظامی و غیرنظامی وجود دارد. ازجمله این نرم‌افزارها می‌توان به رادار آب و هوا، سیستم‌های اجتناب از برخورد ترافیک و ناوبری اینرسی اشاره کرد. در حال حاضر برنامه‌های کاربردی نرم‌افزاری که بر اساس معماری باز و مطابق با استانداردهای هوایی طراحی و ساخته شده‌اند، بیشترین تقاضا را در بین مشتریان نظامی و تجاری دارند.

استاندارد FACE که در نسخه شماره 14 مجله اویونیک بطور مفصل شرح داده شد، یک سند صنعتی و دولتی مشترک برای سیستم‌های نرم‌افزاری جدید و مقرون به صرفه است که از یکپارچگی سریع قابلیت‌های جدید پشتیبانی می‌کند. از اینرو برنامه‌های کاربردی طراحی شده مطابق با این استاندارد کاندید مناسبی برای نرم‌افزارهای دو منظوره هستند.

نسل جدید سیستم‌های حمل و نقل هوایی (NextGen) برنامه‌ای از اداره هوانوردی فدرال است که هدف آن مدرن‌سازی سیستم‌های حریم هوایی ملی است. برنامه NextGen شامل یک سری طرح و نوآوری برای ایجاد سیستم‌های حریم هوایی بسیار کارآمد است. شرکای این اداره از جمله NASA، DoD و وزارت دفاع و وزارت امنیت داخلی و بازرگانی هستند.

از آنجا که پیش از این هواپیماهای نظامی لزومی به برآورده‌سازی نیازمندی‌های برنامه NextGen نداشته‌اند، نیازی به استفاده از فناوری‌ها و محصولات این برنامه در بخش نظامی نبوده است. با این حال اداره هوانوردی فدرال ایالات متحده به شدت به دنبال ترغیب وزارت دفاع این کشور برای استفاده از طرح‌های NextGen در هواپیماهای نظامی است. بنابراین محصولات قرارگرفته در چهارچوب این برنامه می‌توانند گزینه‌های مناسب برای تبدیل شدن به محصولات دومنظوره باشند.

چالش‌های پیش‌رو برای تبدیل محصول به نیاز مشتری

به طور کلی تمایز بین استفاده نظامی و غیرنظامی از یک فناوری خاص، سختی و امنیت اجزای آن است. سیستم‌ها برای کاربردهای نظامی بدلیل جلوگیری از نفوذ دشمن نیازمند امنیت بالاتری هستند. علاوه بر این نرم‌افزار ممکن است شامل زیر سیستم‌های مبارزه باشد که برای استفاده غیرنظامی کاملا غیر قابل اجرا بوده و مختص کاربردهای نظامی است.

از چالش‌های دیگر این فناوری می‌توان به صرف زمان زیاد تبدیل نرم افزار از کاربردهای نظامی به کاربردهای غیرنظامی و مشتری پسند اشاره کرد. همچنین فروش در بازارهای غیرنظامی مشکلات جدیدی را ایجاد می‌کند. معمولا مشتری‌های تجاری در روند توسعه نرم‌افزار صبور نیستند و شرکت‌ها هزینه زیادی را برای تبدیل نرم افزار از کاربردهای نظامی به تجاری صرف می‌کنند.

سازمان هوانوردی فدرال تغییر و تعمیر و نگهداری سیستم‌های نصب شده در هواپیما را با گواهینامه صلاحیت پرواز سنجیده و مطابق آن عمل می‌کند. این بدان معناست که استفاده تجاری از سیستم‌های نظامی در هر یک از بخش‌های ناوبری، مخابرات یا ترافیک هوایی صلاحیت هواپیما را تحت تاثیر قرار داده و بنابراین باید مجوزها و گواهینامه‌های مربوطه اخذ شوند.

از سوی دیگر تبدیل یک محصول تجاری به نمونه نظامی نیز مشکلاتی را پیش‌روی تولید کننده قرار می‌دهد. اعمال مسائل امنیتی به بخش‌های مختلف سیستم یا برآورده‌سازی شرایط محیطی خاص برای سخت‌افزار از جمله این مشکلات است.

بنابراین به تولیدکنندگان اینگونه محصولات پیشنهاد می‌شود در صورت امکان فرایند طراحی و ساخت یک محصول از ابتدا با هدف دومنظوره بودن آغاز کنند. هرچند این رویکرد موجب افزایش طول زمان تولید یک محصول می‌شود، اما بطور قابل ملاحظه‌ای مسیر را برای عرضه آن در بازارهای تجاری و نظامی هموار می‌سازد.

 

پانویس ها:

[1] Dual-Use

اگر مطلب برای شما مفید بود آن را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک بگذارید. بسترهای خود را انتخاب کنید!

سایر مقالات علمی و محتوای آموزشی پژوهشکده اویونیک