دستگاه‌های رابط هواپیما: توسعه‌ دهنده EFB

[1] (EFB) اشاره کرد. کیف الکترونیکی پرواز در طی چند سال اخیر بین اپراتورهای هواپیما در سراسر جهان محبوبیت بسیاری پیدا کرده است. این کیف شامل چک لیست‌ها، جداول مخصوص، صدها نقشه از حریم‌های هوایی و دستورالعمل‌های فرودگاه‌ها است که در مواقع لزوم برای خدمه پرواز فراهم می‌شود. هر آنچه را که بتــوان در اســناد کاغذی گنجاند، در این سامانه به صورت الکترونیکی در اختیار افراد ذیربط قرار گرفتـه و بصورت آنلاین قابل روزآمد کردن است. استفاده از این سامانه تحول چشـــــمگیری در بهــیــنه‌سازی فـرآیـــند مدیریت پرواز، افــــــزایش بهــره‌وری کادر پروازی و افــزایـش ایمــنی پرواز ایــجاد خواهـد کرد. امروزه این سامانه با سایر تجهیزات عرشه پرواز یکپارچه شده و عملکرد آن به طور چشمگیری بهبود یافته است. از اینرو تلاش برای بهبود و ارتقاء این سامانه روز به روز افزایش پیدا می‌کند.

یکی از روش‌های بهبود سامانه EFB استفاده از دستگاه‌های رابط هواپیما^[2] (AID) است. این دستگاه‌ها پلتفرم‌های سخت‌افزاری هستند که ارتباط بین کیف الکترونیکی پرواز و گذرگاه‌های داده هواپیما را برقرار می‌کنند. با اتصال کیف‌های الکترونیکی پرواز به پلتفرم سخت‌افزاری AID، سامانه EFB از حالت یک ابزار مرجع ساده در عرشه پرواز خارج شده و به یک ابزار قدرتمند داده کاوی بلادرنگ تبدیل می‌شود.

این فناوری صنعت هوانوردی را به یک کابین خلبان هوشمند و بسیار یکپارچه نزدیک کرده و می‌تواند ارتباط بهتری بین تجهیزات کابین و کارکنان پشتیبان زمینی مانند پرسنل تعمیر و نگهداری و ناظران ایمنی هواپیما ایجاد کند. همچنین بهره‌مندی از این فناوری می‌تواند در اتخاذ تصمیم‌های مهم در رابطه با عملکرد هواپیما یا پرواز در شرایط آب‌ و هوایی خاص کمک بزرگی کند.

نحوه اتصال AID به سیستم‌های اویونیک هواپیما و ارتباط آن با EFBها

بر اساس گزارش منتشر شده در ژانویه 2017، صنعت AID در سال 2016 ارزشی نزدیک به 9/115 میلیون دلار داشته و انتظار می‌رود این میزان تا سال 2021 به 8/230 میلیون دلار افزایش یابد. پیش‌بینی می‌شود بیشترین رشد بازار این فناوری در بخش هوانوردی غیر نظامی و در قالب مدرن‌سازی ناوگان موجود اتفاق افتد. با این حال با پیشرفت فناوری انتظار می‌رود تا تجهیزات AID به عنوان یک استاندارد در هواپیماهای جدید بکار گرفته شوند.

سخت‌افزارهای فناوری AID یک ارتباط میان هواپیما، کیف‌های الکترونیکی پرواز و گاهی اوقات شبکه‌های گسترده (WAN یا اینترنت) با استفاده از یک شبکه محلی و از طریق اتصال سیمی یا بی‌سیم فراهم می‌کنند. اطلاعات بدست آمده از AID بستگی به این دارد که از این فناوری به چه منظور استفاده شده است. اما به طور معمول اطلاعاتی از قبیل موقعیت هواپیما (ارائه شده توسط سیستم مدیریت پرواز)، اطلاعات پرواز دریافت شده از گذرگاه‌های داده هواپیما (ارتفاع، سرعت واقعی هوایی، دما و غیره) و همچنین داده‌های تبادلی ACARS توسط این دستگاه‌ها قابل حصول است. اتصال WAN می‌تواند هم توسط یک اتصال سلولی و هم توسط اتصال ماهواره‌ای عرضه شود و ممکن است در بخش سرگرمی‌های حین پرواز مسافران بکار گرفته شود.

یکی دیگر از قابلیت‌های AID توانایی اجرای برخی برنامه‌های کاربردی روی خودش است. در واقع این سیستم‌ها می‌توانند محاسبات خیلی پیچیده را مستقل از EFB انجام داده و نتیجه را برای آن ارسال کنند. این قابلیت چند مزیت دارد، اول اینکه قدرت محاسباتی این روش بسیار بیشتر از توانایی و عملکرد FMS یا حتی EFB است. دوم اینکه داشتن یک سرور اختصاصی در دسترس برای نرم‌افزار به این معناست که نرم‌افزار می‌تواند به طور دائم در پس زمینه بدون تمرکز و به دور از برنامه‌های کاربردی ناوبری نصب شده روی EFB اجرا شود.

علاوه بر اینکه پلتفرم AID هزینه‌های عملیاتی را کاهش می‌دهد، این سامانه می‌تواند ایمنی را نیز بهبود ببخشد. با دریافت مستقیم داده‌های اصلاح شده موقعیت از FMS و انتقال آن به EFB، امکان نمایش اطلاعات دقیق مکان فراهم می‌شود. همچنین برای آگاهی بهتر از وضعیت کلی پرواز، توانایی نمایش نقشه‌های متحرک نیز وجود خواهد داشت. با اینکه این روش نمی‌تواند جایگزین روش‌های ناوبری فعلی شود، اما به شدت آگاهی از موقعیت را در رابطه با حریم هوایی و آب و هوا بهبود می‌بخشد. اغلب سامانه‌های EFB می‌توانند اطلاعات را با رزولوشن بالا در قالب نقشه‌های متحرک روی نمایشگرهای چند منظوره هواپیما نمایش دهند.

صرفه‌جویی در هزینه با روش AID

یکی از جنبه‌های باورنکردنی در مورد این فناوری روش‌های مختلفی است که می‌تواند سرمایه اپراتورها را حفظ و عملیات‌های پرواز را ساده کند. با این فناوری روند سیستم‌های هواپیما می‌تواند از نزدیک تحت نظارت باشد و عملیات ^[3]APU به طور موثر مدیریت شود. در واقع با بهره‌مندی از این فناوری و با تعمیر و نگهداری روزمره، می‌توان از بروز مشکلات قبل از اتفاق آن‌ها و ایجاد تاخیر عملیاتی پیشگیری کرد. با نرم‌افزار استفاده شده در AID و بازخورد سریع برای تعیین مسیرها و ارتفاع بهینه، فرایند پرواز قابل نظارت و مصرف سوخت مدیریت می‌شود.

عامل بالقوه دیگر در حفظ هزینه شرکت‌های خطوط هوایی حذف اتصالات سلولی منحصر به فرد برای هر EFB است. در حال حاضر شرکت‌ها از اتصالات سلولی برای انتقال داده‌های پرواز و بروزرسانی EFB استفاده می‌کنند. علاوه بر هزینه صرف شده برای هر اتصال سلولی EFB، هزینه مربوط به مدیریت این اتصالات نیز وجود دارد. با ارتباط EFB به یک اتصال سلولی منحصر به فرد از طریق AID، علاوه بر کاهش هزینه‌های پیاده‌سازی و مدیریت، نظارت بر داده‌ها آسان و مدیریت کاربر نیز متمرکز می‌شود.

شرکت آسترونیک بالارد اخیرا محصولی با نام webFB ارائه کرده است که می‌توان آن را با عبارت «AID هوشمند فوق‌العاده فشرده» تشریح کرد. داخل این محصول مکعب شکل کوچک قابلیت یک AID برای اتصال به گذرگاه‌های داده هواپیما، سرور برای اجرای برنامه‌های کاربردی نرم‌افزار، ذخیره داده و همچنین قابلیت اتصال به EFBها با استفاده از شبکه بی‌سیم خود یا اتصال به نقطه دسترسی بی‌سیم یک شبکه داخلی هواپیما وجود دارد.

یک نمونه AID با عنوان WebFB محصول شرکت آسترونیک بالارد

مدیر شرکت آسترونیک در رابطه با این محصول می‌گوید: «یک عنصر کلیدی در طراحی webFB به حداقل رساندن زمان خارج از سرویس بودن هواپیما هنگام نصب دستگاه است. پیاده سازی وسیع این دستگاه روی ناوگان هوایی یک شرکت می‌تواند به جای چند سال در طی چند روز تکمیل شود.» این اصلاح (ارتقاء) سریع به وسیله اتصال webFB به صورت مستقیم از طریق یک پورت تست موجود روی عرشه پرواز در هواپیماهای 737، 757 یا 767 انجام می‌شود. این پورت تست به طور معمول برای عملیات‌های تعمیر و نگهداری هواپیما استفاده می‌شود و webFB به سادگی از این اتصال برای ارتباط با گذرگاه‌های داده هواپیما و عملکرد به عنوان AID استفاده می‌کند.

 

نرم‌افزار‌های سامانه AID

با ایجاد روش‌های مختلف برای تجزیه و تحلیل داده‌های پرواز بصورت بلادرنگ، فرصت‌های قابل توجهی برای کاهش هزینه‌های عملیاتی وجود دارد. یکی از برنامه‌های نرم‌افزارهای تولید شده در این زمینه بهینه‌ساز پرواز PACE است که امکان نصب روی EFBها را داراست. این نرم‌افزار به طور پیوسته موقعیت هواپیما، ارتفاع، وزن، سرعت و دیگر داده‌های عملیاتی را از گذرگاه‌های اویونیک ARINC429 (از طریق میان‌افزار ARINC 834) دریافت و پس‌از تجزیه و تحلیل، نمایش می‌دهد. علاوه بر این نرم‌افزار مذکور با بررسی شرایط هواپیما می‌تواند روش‌های بالقوه برای بهبود پرواز را ارائه ‌دهد. طبق گفته توسعه دهندگان نرم‌افزار، این تجزیه و تحلیل قدرتمند می‌تواند سالانه تا 2 درصد در مصرف سوخت هواپیما صرفه جویی کند.

نرم‌افزار PACE قابل نصب روی انواع EFBها بوده و امکان تجزیه و تحلیل پیوسته اطلاعات هواپیما را دارد.

نتیجه‌گیری

انتظار می‌رود در آینده هواپیماها با یک سیستم AID کاملا یکپارچه و قابل استفاده توسط اپراتورها تولید شوند. سیستم AID قابلیت تجزیه و تحلیل بلادرنگ پرواز را دارد و این امکان را برای اپراتور فراهم می‌کند تا در هر زمان بتواند عملکرد هواپیما را بررسی کند. همچنین این سیستم با سرعت بالا در انتقال اطلاعات، یک ارتباط سریع میان پرسنل پشتیبان زمینی و خدمه پرواز فراهم می‌کند. سیستم AID با ذخیره اطلاعات پرواز‌های هواپیما، امکان بررسی کامل تاریخچه سیستم‌های هواپیما و همچنین پارامترهای ایمنی پرواز را فراهم می‌کند. علاوه بر این شامل پایگاه داده‌ای از کارایی سیستم‌ها است که برای پیش‌بینی عملکرد هواپیما روی زمین و تجزیه و تحلیل بلادرنگ آن در طول پرواز استفاده می‌شود. دستگاه‌های رابط هواپیما می‌توانند مزایای بسیاری از جمله صرفه جویی در هزینه، کاهش مصرف سوخت، افزایش بازدهی و ویژگی‌های ایمنی مهمی را برای اپراتورها فراهم کنند.

پانویس ها:

[1] electronic flight bags

[2] Aircraft interface devices

[3] Auxiliary Power Unit